Griekenland: 3696 vakanties Griekenland: 35323 hotels

Is Santorini het verzonken Atlantis?

Tekst en foto's Anneke Kamerling

Er wordt mij vaak gevraagd welk van de vele Griekse eilanden nou toch het leukste/mooiste is. Daar moet ik het antwoord helaas schuldig op blijven, want ieder eiland is uniek, ze zijn onderling gewoon niet te vergelijken. Ik zal in deze blog met regelmaat een Griekse bestemming in het zonnetje zetten. Om scheve gezichten te voorkomen, doe ik dat in alfabetische volgorde. Deze maand: Santorini

IS SANTORINI HET VERZONKEN ATLANTIS?

Veel mensen fascineren zich over de legende van het verloren Atlantis. Santorini is één van de plaatsen die genoemd wordt als zijnde een mogelijke locatie van Atlantis.
De legende van Atlantis is afkomstig van de Griekse schrijver en filosoof Plato (427 tot 347 v. Chr.). Plato beschreef Atlantis in zijn dialogen Kritias en Timaeos. Als filosoof was Plato altijd op zoek naar de waarheid en hij was dus niet het type dat verhalen verzon. Voor zover terug te vinden is, heeft Plato het verhaal over Atlantis gehoord van familie. Zijn familie zou het weer ruim een eeuw eerder gehoord hebben van de Atheense dichter Solon. Solon was de eerste grote politicus van Athene en heeft veel gereisd. In 565 v.Chr was hij in Egypte, waar het verhaal over Atlantis hem ter ore kwam.

Het verzonken Atlantis?

De legende van Atlantis

Alle goden kregen een deel van de aarde toegewezen. Poseidon, de god van de zee èn de aardbevingen kreeg Atlantis. Zoals de meeste goden werd hij verliefd op een menselijke vrouw genaamd Kleito. Samen kregen zij vijf tweelingen, allemaal jongens.
Toen zijn zonen volwassen waren, verdeelde Poseidon zijn rijk in tien delen. De oudste van de eerstgeboren tweeling, Atlas, kreeg het belangrijkste gebied, namelijk de hoofdsstad Atlantis. Poseidon stelde hem aan als koning over zijn broers. Altlas gaf zijn koningschap vervolgens door aan zijn zoon, en zo ging het enkele generaties door. Generaties lang onderwierpen ze zich aan de wetten en schikten ze zich in hun goddelijke afkomst. Ze waren over het algemeen zachtmoedig en wijs en hechtten weinig belang aan wereldse goederen. Ze gingen op een verstandige manier om met weelde en hadden zelfbeheersing over hun goddelijke krachten. Tot hun menselijke eigenschappen kregen meer en meer de overhand kregen. Hun goddelijke aard verdween, machtsmisbruik en hebzucht kwamen ervoor in de plaats.
Toen Zeus, de god der goden, dat bemerkte, besloot hij hen te straffen. Hij zorgde voor een hevige aardbeving met de grootste tsunami die de wereld ooit heeft gekend. En zo verzonk Atlantis voor eeuwig in de diepte.

Luchtfoto Santorini

De theorie over Santorini als locatie voor het verdwenen Atlantis

Eén van de vele theorieën over Atlantis is gebaseerd op de vulkaanuitbarsting van Santorini rond 1628 v. Chr.. Santorini zou weleens de locatie van het verdwenen Atlantis kunnen zijn. Dit eiland in de Egeïsche Zee was de thuisbasis van de Minoïsche beschaving. Net als Atlantis werd Santorini geteisterd door natuurrampen. Vandaag de dag bestaat Santorini uit een groot sikkelvormig eiland met daaromheen meerdere kleinere eilanden. Vóór de vulkaanuitbarsting rond 1628 v. Chr. was Santorini rond van vorm en werd daarom ook wel Strongili genoemd. Het middelste deel van het eiland bevindt zich nu op de bodem van de zee. Dit ondersteunt het ‘verzonken Atlantis-verhaal’.
Het probleem van deze theorie is echter dat de datering niet klopt met de beweringen van Plato. Volgens Plato dateert de ondergang van Atlantis rond 9000 v. Chr. en niet rond 1628 v. Chr.. toen de Minoïsche beschaving verdween.
En zijn beschrijving 'voorbij de zuilen van Herakles', waar indertijd de Straat van Gibraltar mee bedoeld werd, wijst erop dat Atlantis zich volgens Plato niet op de bodem van de Middellandse Zee bevond, maar wellicht in de Atlantische Oceaan. Er wordt ook beweerd dat deze oceaan haar naam te danken heeft aan Atlantis.

De zuilen van Hercules

Maar volgens de geschriften van de dichter Pindar bevonden de zuilen van Heracles zich in het oosten van de Egeïsche Zee, toentertijd ook wel Homerische Zee genoemd. Pas later, toen onder de macht van de Feniciërs, de benaming Homerische Oceaan verdween en de Egeïsche Zee opging in de benaming Externe Zee, werd de positie van de kolommen toegeschreven aan de twee kapen van Europa en Afrika, Calpe en Abila, oftewel de Straat van Gibraltar, die door de Fenicërs ‘de zuilen van Melqart’ werden genoemd. De god Melqart werd vereerd in de Fenicische steden Tyrus en Carthago. Hij was de god van de zee en de onderwereld.
Blijft het probleem dat Plato vermelde dat Atlantis groter was dan Noord-Afrika en Klein-Azië samen. Dat maakt Santorini als locatie voor het verzonken Atlantis weer onwaarschijnlijk.

De Minoïsche uitbarsting

Feit blijft dat een deel van Santorini door de zee verzwolgen is.
Hoe dit is gebeurd, daarover is men er wel uit. Bij de vulkaanuitbarsting in de Minoïsche tijd spuwde de 1200 m hoge vulkaan in het centrum van het eiland zoveel lava uit dat de oude stad Akrotiri onder maar liefst 50 meter puimsteen bedolven werd. De vulkaankrater verdween in zee en veroorzaakte een tsunami van 28 meter hoog. Dat is bijna 3x zo hoog als de tsunami van 2004 bij Sumatra, Indonesië.
De vulkaanuitbarsting heeft de topografie van de Middellandse Zeekust voor altijd veranderd. Niet alleen is het oude koninkrijk Strongili volledig ondergedompeld en zijn andere steden op naburige eilanden door vloedgolven van de aardbodem weggevaagd, maar ook het klimaat in het hele Middellandse Zeegebied is erdoor beïnvloed.
Uit recente archeologische ontdekkingen in 2006, door een team van internationale wetenschappers, is gebleken dat de vulkaanuitbarsting veel groter is geweest dan eerder werd gedacht. Men kwam tot de conclusie dat er maar liefst 61 km³ magma en gesteente tot zo'n 36 kilometer hoogte de atmosfeer in werd geblazen in plaats van de eerder geschatte 39 km³. Dit vulkanische materiaal is tot in de wijde omtrek terug te vinden in verscheidene aardlagen.
Wanneer dit precies heeft plaatsgevonden, daarover wordt nog gediscusseerd, maar schattingen op basis van radiokoolstofdatering geven aan dat de uitbarsting plaatsvond tussen 1627 en 1600 v.Chr..

Fira op de rand van de caldera

De Caldera

Het woord 'Caldera' is afgeleid van het Spaanse woord 'Cauldron' en betekent letterlijk: een depressie ontstaan door een vulkanische uitbarsting, die zich uitstrekt over een afstand van minimaal een mijl.
De Caldera van Santorini is ongeveer 10 kilometer in doorsnede en 300 tot 600 m diep onder het zeeoppervlak. De steile kliffen die boven het zeeoppervlak uitsteken zijn 150 tot 300 m hoog.
In de Caldera liggen twee kleine eilandjes Palea (oud) Kameni en Nea (nieuw) Kameni (Kameni betekent 'verbrand' in het Grieks). Het zijn geografisch de jongste eilandjes in de oostelijke Middellandse Zee. Palea Kameni is ongeveer 2000 jaar oud, terwijl Nea Kameni niet meer dan 500 jaar bestaat.
Vandaag de dag is de Santorini Caldera één van de belangrijkste geologische formaties op aarde en behoort tot de voornaamste gebieden voor geologisch en archeologisch onderzoek.
Vanuit de hoofdstad Fira, dat ideaal gelegen is op de oostelijke helling van de Caldera, verspreid over meerdere hoge kliffen, heeft u een goed overzicht over vrijwel het hele gebied. Het noordelijkste deel van de Caldera is het best te bekijken vanuit Oia.
Over de rand van de Caldera loopt een wandelpad.

Bronnen Palea Kameni
Hete bronnen bij Palea Kammeni

U kunt het hart van de vulkaan bezoeken door middel van een bootexcursie naar de eilandjes Nea Kameni en Palea Kameni. Eenmaal aan wal op Nea Kameni, zult u na een wandeling van ongeveer 20 minuten door het 'maanlandschap' ontdekken dat de vulkaankrater en andere openingen nog altijd zwavelstoom uitblazen.

Nea en Paleo Kameni hebben verschillende warmwaterbronnen, vooral gelegen rond de vulkanische oevers. Wetenschappers zijn van mening dat de bronnen een hoge concentratie aan ijzer en mangaan bevatten, die een genezende werking zouden hebben. Daar waar de boot niet dichterbij kan komen, omdat het te ondiep is, zult u zelf naar de warme bronnen moeten zwemmen. De realiteit is dat de zogenaamde 'Hot Springs' niet al te warm zijn, eerder lauw.

hèt SANTORINI boekje
Uitgebreide informatie over de geschiedenis, bezienswaardigheden, cultuur en natuur van Naxos vindt u in hèt SANTORINI boekje. hèt SANTORINI boekje zal zeker bijdragen om van uw verblijf op Santorini een onvergetelijk succes te maken! Het is te bestellen via www.het-boekje.nl.

hèt-boekje.nl biedt de meest gedetailleerde reisgidsen over verschillende bestemmingen in Griekenland. Onder andere over de Griekse eilanden Andros, Chios, Karpathos, Kythira, Lesbos, Naxos, Samos, Santorini, Skyros en Tinos. Deze mooi geïllustreerde gidsen schenken uitgebreid aandacht aan geschiedenis en vele bezienswaardigheden, maar staan ook stil bij onderwerpen die meestal weinig of geen aandacht krijgen. De gidsen zijn zowel in gedrukte versie verkrijgbaar als als e-book.

Links
www.het-boekje.nl/santorini.html Santorini reisgids