Griekenland: 3696 vakanties Griekenland: 35323 hotels

Column: De Griekse kunst

Door: Anneke Kamerling

De geschiedenis van de Griekse kunst wordt grofweg verdeeld in een aantal perioden. In werkelijkheid was er geen scherpe overgang van de ene periode naar de andere. Vormen van kunst ontwikkelden zich in verschillend tempo in verschillende delen van de Griekse wereld, en zoals in elk tijdperk was de ene kunstenaar meer innovatief dan de andere. Sterke lokale tradities en de vereisten van plaatselijke culten stellen historici in staat de de tijd, waarin een kunstwerk vervaardigd is vast te stellen en de herkomst te achterhalen, zelfs van kunstwerken die ver van hun plaats van herkomst gevonden zijn. De oude Griekse kunst heeft aanzienlijke invloed uitgeoefend op de cultuur van vele landen over de hele wereld, vooral op het gebied van het uitbeelden van de menselijke figuur. Ook de Griekse architectuur is enorm invloedrijk gebleken. Denk bijvoorbeeld aan het neoclassicisme.

Griekse Kunst

Aegeïsche kunst (ca. 2600 - 1100 jaar v.Chr.)

Aegeïsche kunst is de verzamelnaam voor de kunst van de drie grote Aegeïsche beschavingen, namelijk de Minoïsche, Cycladische en Myceense kunst. Uit de periode, van ca. 2600 tot 1100 jaar v.Chr. zijn o.a. marmeren beelden, gevonden, die in grootte variëren van ca. 10 cm tot levensgroot. Deze beelden stelden vermoedelijk vruchtbaarheidsgodinnen voor.

Typisch voorbeeld van Cycladische kunst, Syros, ca. 2600 v. Chr.

Geometrische kunst (800 - 650 v.Chr.)

Uit deze tijd zijn eigenlijk alleen beschilderd keramiek en kleine beeldjes teruggevonden. Waar men eerst gebruiksaardewerk met eenvoudige zwarte banden en later met abstracte zigzagpatronen, meanders, ruitvormige motieven en concentrische cirkels beschilderde, werden in de geometrische periode voor het eerst kleine schematische mens- en dierfiguren afgebeeld.

Dipylon vaas, ca. 750 v. Chr.

Archaïsche kunst (650 - 480 v.Chr.)

Uit de periode rond 650 v. Chr. zijn de zgn. ‘Kouroi’ gevonden. Grote, mensfiguren van kalksteen en marmer. Kenmerkend is de zogenoemde archaïsche glimlach. Men gaat ervan uit dat deze glimlach werd aangebracht om de beelden een menselijke uitstraling te geven.

De ‘Volomandra’ Kouros, ca. 560 v. Chr.

Rond dezelfde tijd ondstond de zgn. ‘zwartfigurige stijl’. Vazen werden met grote zwarte figuren beschilderd, tegen de rode terracotta ondergrond. Details, zoals de anatomie en gezichtsuitdrukking werden in de klei ingekrast, zodat er een soort dieptewerking ontstond.

Vaas in ‘zwartfigurige stijl’

In de archaïsche periode wordt ook de monumentale Griekse tempelarchitectuur geintroduceerd met als oudste bouwstijlen de Dorische en Ionische. De Dorische stijl is wat eenvoudiger versierd dan de Ionische, maar beide hebben aan de voor- en achterzijde driehoekige frontons, die vaak gedecoreerd waren met reliëfs of beelden van goden.

Klassieke kunst (480 - 400 v.Chr.)

In de klassieke periode bereikte de Griekse beschaving haar hoogtepunt. In de beeldhouwkunst werd de contraposto pose geïntroduceerd. Hierbij leunt het lichaamsgewicht op het standbeen en staat het andere been iets naar voren. Het waren vrijwel altijd afbeeldingen van jonge mannen, variërend in leeftijd van adolescentie tot vroege volwassenheid, met een goede fysiek. Ideaalbeelden, zeg maar. In de 5e eeuw v.Chr. worden er voor het eerst ook grote bronzen beelden gegoten. Helaas zijn er niet veel van deze bronzen beelden bewaard gebleven, omdat ze in de loop der tijd zijn omgesmolten. De meeste bronzen beelden zijn in de loop der eeuwen omgesmolten.

‘De Wagenmenner’ van Delphi’, ca. 476 v. Chr.

In de vaasschilderkunst wordt de techniek omgedraaid. Ipv. zwart op een rode ondergrond, schildert men nu een zwarte achtergrond, waarbij de figuren worden uitgespaard en de details weer met zwart worden aangebracht. Dit noemt men de ‘roodfigurige stijl’.

Hellenistische kunst (ca. 400 - 150 v.Chr.)

De Hellenistische periode begint met de veroveringen van Alexander de Grote, die van grote invloed zijn geweest op de verspreiding van de Griekse kunst. Zijn rijk strekte zich uit van Griekenland tot in India. De Griekse kunst werd ook meer divers doordat ze beïnvloed werd door de culturen van de veroverde gebieden. Gedurende deze periode werd de beeldhouwkunst meer naturalistisch en expressiever. Beeldhouwers voelden zich niet langer verplicht om mensen af te schilderen als idealen van schoonheid of fysieke perfectie, maar maakten realistische portretten van mannen, vrouwen en kinderen. Volgens sommige kunsthistorici daalde de kunst door de toegenomen vraag in kwaliteit en originaliteit.

Deel van het Pergamon-altaar, 2e eeuw v. Chr.

Ook de architectuur verandert in deze periode. De weelderig versierde Korinthische zuil doet haar intrede. Daarnaast raken vloermozaïeken in trek. Deze werden aanvankelijk gemaakt met afgeronde kiezels en later van kleine stukjes gekleurde steen, marmer, en glas, wat meer kleur en een vlakker oppervlak gaf.

Byzantijnse kunst (500 - 1453 na Chr.)

Omstreeks 150 v.Chr. veroverden de Romeinen Griekenland en kwam de Griekse cultuur onder Romeinse invloed te staan. Na de val van het Romeinse Rijk viel Griekenland onder het Byzantijnse Rijk. De Byzantijnse kunst borduurde voort op de kunst van het oude Griekenland, maar veranderde van ethiek. De verheerlijking van de mens maakte plaats voor de verheerlijking van God. Een belangrijk voorbeeld van Byzantijnse kunst zijn iconen. Iconen zijn geschilderd op een houten paneel volgens de regels en de leerstellingen van de Kerk. Deze regels zijn vervat in de kerkelijke schildersboeken (de zgn. canons) en komen erop neer dat iconen op een zodanige manier geschilderd dienen te worden, dat ze in overeenstemming zijn met de oude prototypen. De stijl van iconen is tot op de dag van vandaag dan ook bijna niet veranderd.

Byzantijnse icoon van de aartsengel Michaël

Griekse moderne kunst (19e eeuw)

De moderne Griekse kunst stamt uit de periode tussen de opkomst van de nieuwe onafhankelijke Griekse staat en de 20e eeuw. Terwijl het vasteland van Griekenland vier eeuwen lang onder Ottomaanse heerschappij stond, miste het de Renaissance en de artistieke bewegingen die volgden in West-Europa. Kreta en de Ionische eilanden vielen in deze periode echter onder de heerschappij van Venetiaanse of andere Europese mogendheden en konden dus de radicale artistieke veranderingen die zich in Europa voordeden volgen. De Kretenzische school en in het bijzonder de Heptanese school zijn twee typische voorbeelden van artistieke stromingen in Griekenland uit die tijd, sterk beïnvloed door de school van München.

‘De moord op Ioannis Kapodistrias’ - Dionysios Tsokos

20ste eeuwse kunst

Het begin van de 20e eeuw stond in het teken van de landschapsschilderkunst en de belangstelling van schilders verplaatste zich naar de school van Parijs, waar het impressionisme grote aantrekkingskracht op hen uitoefende. Later werden ook het surrealisme en de avant-garde beweging populair. En nog later kwam de abstracte kunst in opkomst. De Griekse schilders probeerden vooral toonaangevende Europese trends te verbinden met de Griekse traditie.

‘Demolition’ - Alekos Kontopoulos

Hedendaagse Griekse kunst

De Hedendaagse Griekse kunst is net zo gevarieerd in stijlen en media als in de rest van Europa. Zo heeft ook de digitale kunst een plaatsje veroverd. Zie de afbeelding hieronder. Klik op de afbeelding om de beweging te kunnen waarnemen.

Een voorbeeld van hedendaagse Griekse kunst van Eleana Chrysanthou Petoussi